Jinekolojide Fonksiyonel Tıp

Kadın Sağlığında Fonksiyonel Tıp Felsefesi
“Genetik sadece silahı doldurur. Tetiği çeken hayat tarzıdır!” Caldwell Esselstyn
Vücutta her şey öyle hassas bir denge içinde ki bir hormonun yüksekliği ya da düşüklüğü, vücutta işleyişi zincirleme olarak bozabiliyor.
Öyle ki endokrin organların salgıladığı hormonlar sadece hedef organı değil birbirlerinin fonksiyonlarını da etkilediğinden artık bu sisteme hipotalamopituiter adrenal tiroid gonad aksı yani HPATG aksı denmekte.
Stres Vücudumuza Neler Yapıyor?
Stres hormonu kortizol, vücutta yüksek olduğunda hem tiroid hormonunun aktif forma dönüşümü hem de tiroid hormonlarını salgılatan hormonun hipofizden salınımı bozuluyor.
Hipotiroidi dediğimiz tiroid bezinin az çalışması durumunda metabolizma yavaşlıyor; yorgunluk, depresyon tetikleniyor ve domino etkisi gibi kişi kendini daha da kötü hissetmeye başlıyor. Ayrıca stres hipofizden salgılanarak kadın ve erkekte yumurtalıkların çalışmasını uyaran hormonun salınımını azaltarak üreme sistemini de etkilemektedir.
Kortizolün öyle hassas bir dengede olması gerekiyor ki düşüklüğü de ayrıca depresyon ve tükenmişlik sendromuna sebep oluyor.
Strese Karşı Neler Yapmalıyız?
- Stresin kaynağını ortadan kaldır
- Stres yanıtını modifiye et
- Semptomları tedavi et.
Stres Kadın Sağlığını Nasıl Etkiler?
Kortizol yüksekliğinde tiroid hormonunun aktif forma dönüşümü azalmakta; estrojen üretimi artarken, progesteron üretimi azalmakta ve bu durum adet düzensizliğine sebep olmaktadır. Progesteron seviyesinin azalması premenstrüel sendromu, anksiyeteyi tetikleyebilir, luteal faz yetmezliğine bağlı lekelenmelere neden olabilir.
Kanda estradiol/progesteron oranı, DHEA seviyesi ve tükrük kortizolü ile hormon disfonksiyonu değerlendirilir. Tedavi DHEA ve kortizol seviyesine göre planlanır. Omega 3, magnezyum, çinko, multivitaminler ve fitoterapik ürünler faydalı olacaktır. Uyku bozukluğu eşlik ediyorsa melatonin tedaviye eklenebilir.
Fonksiyonel Tıp Takviyeleri
Genel sağlık için en çok önerdiğimiz takviyeler omega 3; uykusuzluk, kas ağrıları, kas kramplarında magnezyum ve genelde yeterince güneş ışığı alınamadığı için D vitaminidir.
Özellikle kış aylarında C vitamini kullanmak önemlidir. Demir eksikliğinde özellikle lipozomal demir; tiroid hastalıklarında iyot; hazımsızlık, şişkinlik, irritabl bağırsak sendromu (İBS),ince bağırsakta aşırı bakteri çoğalması (SİBO),ülser, kabızlık gibi mide bağırsak şikayetleri için enzim içeren takviyeler, probiyotikler, fitoterapötik ürünler önerilmektedir.
İnsülin direnci, obezite, LDL yüksekliğinde alfa lipoik asit (ALA),antioksidanlar, multivitaminler; estrojen dominansında karaciğer faz 2 detoksunu iyileştirerek estrojen dengesini sağlamak için takviyeler; mitokondri sağlığı ve antiaging için antioksidanlar kullanılmaktadır.
Yumurtlama bozukluğu ile seyreden polikistik over sendromu (PCOS) hastalarında inositol içeren takviyeler; premenstrüel sendrom dediğimiz adet öncesi duygu durum değişikliklerinde hayıt ekstresi içeren takviyeler; postmenopozal semptomların baskılanmasında black cohosh, evening primrose oil içeren takviyeler önerilmektedir.
Stres yönetiminde yeşil çay, melisa, ginseng, sarı kantaron, fosfotilserin, Mg, 5-OH triptofan içeren takviyeler, uyku bozukluklarında ek melatonin kullanılmaktadır.
İnfertil hastalarda yumurta ve sperm kalitesini arttırmak için antioksidanlar, sperm hareketini arttırmak için karnitin, selenyum, çinko, arjinin içeren takviyeler; erken menopoz riski taşıyan prematür ovaryen yetmezlik (POF) hastalarında antioksidanlar, melatonin, mitokondri sağlığını arttırmak için takviyeler; endometriozis varlığında estrojen dominansı varsa aromataz inhibitörleri, estrojen atılımını sağlayan ürünler, inflamasyonu azaltmak için antioksidanlar özellikle hem doğal yoldan hem de aşılama ve tüp bebek gibi üremeye yardımcı tedavilerin başarısını arttırmaktadır.
HPV varlığında mantar ekstreleri; tekrarlayan candida enfeksiyonlarında mavi-yeşil alg içeren kapsüller, uçucu yağlar, oral ve vajinal probiyotikler etkili olmaktadır.
Görüldüğü gibi fonksiyonel tıp takviyeleri sağlığın bütün alanlarında faydası olan doğal tedavi seçenekleri sunmaktadır. Hangi durumda hangi takviyenin verilmesi gerektiği konusunda mutlaka fonksiyonel tıp ile ilgilenen uzmanlarla görüşülmeli ve önerilere uygun takviyeler kullanılmalıdır. Kulaktan dolma bilgilerle kullanılan takviyeler yetersiz kalabilir ya da yan etkiler yapabilir. Fonksiyonel tıp uygulamaları hakkında detaylı bilgi için kliniğimizle iletişime geçebilirsiniz.
Jinekolojide Fonksiyonel Tıp Bakışı
- Adet Döngüsüne Fonksiyonel Tıp Bakışı
- Endometriozise Fonksiyonel Tıp Bakışı
- Düşük Yumurtalık Rezervi/ Erken Yumurtalık Yetmezliği’ne (Poi) Fonksiyonel Tıp Bakışı
- Biyoeşdeğer Hormon Tedavisi
- HPV Tedavisine Fonksiyonel Yaklaşım
- Tekrarlayan Vajinal Kandida Tedavisinde Fonksiyonel Yaklaşımı
1. Adet Döngüsüne Fonksiyonel Tıp Bakışı
Kadının iki önemli hormonu olan estradiol ve progesteron belli bir dengede ve döngüde çalışır. Sağlıksız ve kalorili beslenme, stres, doğum kontrol hapları, hormon replasman tedavileri, xenoestrojenler (kozmetik ürünler) ve karaciğer fonksiyon bozukluğu estrojen dominansına neden olarak bu dengeyi bozar. Estrojen dominansı dediğimiz durumda premenstrüel sendrom, endometriozis, endometrium kanseri ve meme kanseri riski artar. Fonksiyonel tıp yaklaşımında estradiol/progesteron oranı hesaplanır ve estrojen metabolitlerine bakılır. Kanserojenik estradiol metabolitleri ve/veya estradiol dominansı tespit edildiğinde estrojenin karaciğerde metabolizmasını yani detoksifikasyon basamaklarını hızlandıran ve bağırsaklardan atılımını sağlayan tedaviler uygulanır.
2. Endometriozise Fonksiyonel Tıp Bakışı
Endometriozis gelişiminde en önemli rolü inflamasyon ve estrojen dominansı oynamaktadır. Tedavi adet sancısı, ilişki sırasında ağrı ya da yaygın karın ağrısı gibi ağrı şikayeti olup olmamasına ve gebelik istemi olup olmamasına göre değişir. Endometriozis inflamasyon ile seyrettiğinden en önemli ve ortak hedef inflamasyonu baskılamaktır.
Estrojen dominansını azaltmak için estrojenin bağırsaklardan emilerek kana geri alınımı arttıran disbiyoz yani bağırsakta artmış bakteri varlığı düzeltilmeli bunun için diyetisyen eşliğinde uygun diet uygulanmalıdır. Kırmızı et, alkol ve kafeinden fakir; glutensiz ve laktozsuz beslenme ve xenoestrojenler yani kozmetik ürünlerin kullanımının sınırlandırılması önerilir. Estrojen üretimini arttıran insülin direnci, diabet ve obezite tedavi edilmelidir.
Antiinflamatuar, antioksidan, metilasyon arttırıcı ilaçlar ve estrojen dominansını tedavi etmek için estrojenin karaciğerde metabolizmasını yani detoksifikasyon basamaklarını hızlandıran ve bağırsaklardan atılımını sağlayan tedaviler uygulanır.
3. Düşük Yumurtalık Rezervi/ Erken Yumurtalık Yetmezliği’ne (Poi) Fonksiyonel Tıp Bakışı
40 yaş altında en az 4 ay adet görememe ve dört hafta arayla iki ölçümde FSH değerinin 25 IU/L’nin üzerinde olması erken yumurtalık yetmezliği olarak tanımlanır. Genetik, otoimmün hastalıklar, stres, sigara en önemli nedenlerdir.
Tedavi gebelik istemi olup olmamasına göre değişir. Gebelik istemi yoksa biyoeşdeğer hormon tedavisi verilir. Gebelik istemi olan hastalarda ise mitokondri sağlığını iyileştirici destekler, antioksidan tedavi, disbiyoz tedavisi, çevresel toksinlerden kaçınma ve sigaranın bırakılması önerilir. Bu tedaviler evli hastalarda yardımcı üreme tekniklerinin, bekar hastalarda ise yumurta dondurma işleminin başarısını arttıran tedavilerdir.
4. Biyoeşdeğer Hormon Tedavisi
Estrojen 3 farklı tipte salgılanır ve 2 farklı reseptör ile vücutta etki eder. Estrojen alfa reseptörleri meme ve rahimde uyarıcı etkili iken beta reseptörleri beyin ve bağırsakta bulunur, memede hücre çoğalmasını baskılayıcı etki gösterir.
Klasik hormon replasman tedavileri memeler üzerine uyarıcı etki gösterir. Transdermal (cilt üzerine) uygulamalar bu nedenle daha güvenilirdir. Biyoeşdeğer hormon tedavisinde ise estrojenik etkisi düşük olan estriol formları tek başına ya da estradiol ile kombine edilerek cilt üzerine uygulanmaktadır.
Ailede ya da kendinde meme kanseri öyküsü olan hastalarda biyoeşdeğer hormon tedavisi önerilmemektedir.
5. HPV Tedavisine Fonksiyonel Yaklaşım
HPV rahim ağzı kanserine sebep olan kanserojen bir virüstür. Kanser riski açısından yüksek riskli ve düşük riskli birçok tipi bulunmaktadır. Tespit edilen HPV tipine ve smear sonucuna göre tedavi planlaması yapılır.
HPV eliminasyonu için akdeniz tipi diet uygulanmalı; sigara ve doğum kontrol hapları bırakılmalıdır. Bakteriyel vajinozis varlığında HPV klirensi azalır. Bu nedenle HPV eliminasyonunda vajinal floranın düzenlenmesi önemlidir. Antioksidanlar, kurkumin, yeşil çay da HPV klirensini arttırır. Shirtake mantarı AHCC HPV’yi bağlar ve 6 ay kullanılır.
6. Tekrarlayan Vajinal Kandida Tedavisinde Fonksiyonel Yaklaşımı
Sık antibiyotik kullanımı, mide asidini azaltıcı ilaçlar, steroidli ve antiinflamatuar ilaçlar, doğum kontrol hapı kullanımı, immün sistem zayıflığı, gazlı içecekler, şekerli, unlu beslenme, diabet, insülin direnci ve stres vajen florasını bozarak candida suşlarının çoğalmasına neden olur.
Fonksiyonel tedavide vücut bariyer onarımı, antifungal tedavi ve ağır metal temizliği yapılır. En son da vajinal probiyotikler kullanılır. Ağır metal temizliği için mavi yeşil alglerden yararlanılır. Özel tuzlarla oturma banyosu, özel yağlarla ağız çalkalama tedavileri ve cilde tampon uygulamaları yapılır.
Fonksiyonel Tıp Kadın Doğum Uzmanı Ankara
Fonksiyonel tıp, genel sağlık sorunlarını bütüncül bir yaklaşımla ele alarak, vücudun doğal iyileşme mekanizmalarını desteklemeyi amaçlayan bir tıp dalıdır. Fonksiyonel tıpta kadın doğum doktorları, kadın sağlığına odaklanırken beslenme, yaşam tarzı değişiklikleri ve doğal tedavi yöntemlerini de tedavi planlarına dahil edebilirler. Bu yaklaşımla hormonal dengesizlikler, adet düzensizlikleri, infertilite, menapoz semptomları gibi konulara çözüm üretilirken, hastanın bireysel sağlık geçmişi detaylı bir şekilde incelenir.
Bu alanla ilgilenen bir kadın doğum doktoru, hem geleneksel kadın hastalıkları ve doğum konularına hakim olurken, aynı zamanda alternatif tedavi yöntemlerini de kullanarak hastanın yaşam kalitesini artırmayı hedefler. Fonksiyonel tıp, hastalığın kök nedenini bulup tedavi etmeye odaklandığı için, özellikle kronik kadın sağlığı sorunlarında etkili olabilir.