Tüp Bebek Tedavisi Riskleri

Tüp bebek tedavisi nedir?

Tüp bebek tedavisi yardımla üreme tedavilerinin son ve en gelişmiş basamağıdır. Günümüzde tüp bebek denildiğinde mikroenjeksiyon (ICSI) anlaşılmaktadır. Bu tedavide yumurta uyarım tedavisi ile büyütülen foliküllere anestezi altında vajinal yoldan iğne ile girilerek yumurtalar toplanır ve toplanan yumurtalardan olgun olanlar hastanın eşinin spermleri ile laboratuvar ortamında döllendirilir. Oluşan embriyolar 3. gün ya da 5.gün rahime transfer edilir.

Tüp bebek tedavisi riskli mi?

Tüp bebek tedavisi riskli olmayan ancak tecrübeli hekimler tarafından yapılması gereken titizlik gerektiren bir tedavidir. Yumurtalık uyarıcı tedavi kısmında özellikler polikistik over sendromlu hastalarda dozun doğru ayarlanması oldukça önemlidir çünkü bu hastalarda aşırı uyarılma sendromu gelişebilir.

Aşırı uyarılma sendromu (OHSS) damar geçirgenliğinin artmasına bağlı vücut boşluklarında sıvı birikimi ve çoklu organ yetmezlikleri ile seyredebilen hayatı tehdit eden bir komplikasyondur. Yumurta toplama işlemi sırasında da yumurtaların karın içi organlarına komşuluğu nedeniyle bağırsak, mesane ve büyük damar yaralanmaları olabilmektedir. İşlem sonrası enfeksiyon da görülebilmektedir. İşlemler tecrübeli hekim tarafından yapıldığında bu komplikasyonların oranı çok çok düşüktür.

Tüp bebek tedavisinin meme ve rahim kanseri yapıcı etkisi bulunmamakla birlikte tedavi öncesinde tespit edilmemiş ya da tespit edilemeyecek kadar küçük hormona duyarlı lezyonların büyümesini tetikleyebilir. O nedenle özellikle smear ve HPV testleri, meme ultrasonu ve 40 yaş üstü hastalarda mamografi mutlaka yapılmalıdır.

Yumurta toplama işlemi sırasında komşu organ yaralanmaları ve sonrasında enfeksiyon olabilmektedir. Ancak bu komlikasyonların görülme oranı çok çok azdır.

Tüp bebek tedavisinde kullanılan hormonlar hormon duyarlı tümörleri büyütebildiğinden tedavi öncesi hasta olası lezyonlar açısından değerlendirilmelidir. Rutin görüntüleme tetkikleri ve kanser taramaları yapılmalıdır.

Tüp bebek tedavisinde uzun dönem sağlık riskleri var mıdır?

Tüp bebek tedavisi uzun dönemde sağlık riskleri oluşturacak riskli bir tedavi değildir. Tüp bebek tedavisi yapılsın yapılmasın bütün hastalar rutin kontrollerini, kanser tarama ve görüntüleme tetkiklerini ihmal etmemelidir.

Yumurtalık hiperstimulasyon sendromu (OHSS)

Aşırı overyan hiperstimulasyon sendromu (OHSS) genelde çok yüksek dozların kullanıldığı polikistik overli hastalarda ya da bazen düşük dozlarda zayıf hastalarda da görülebilen yumurtalıkların aşırı büyüdüğü, kanda estradiol seviyelerinin çok yükseldiği ve şiddetli vakalarda VEGF (vasküler endotelyal growth faktör) artışına bağlı olarak damar geçirgenliği artışı ve vücut boşluklarında sıvı birikimi sonucu hayatı tehdit eden organ yetmezlikleri gelişebilen bir durumdur. OHSS önlemek için kilo ve yumurtalık rezervine göre doz ayarlaması oldukça önemlidir. OHSS geliştikten sonra da serum tedavileri, sıvı kısıtlaması, şiddetli vakalarda ise hastanede takip önerilmektedir.

Çoklu gebelik riskleri ve komplikasyon

Tüp bebek tedavisinde çoğul gebelikleri önlemek için transfer edilen embriyo sayısı kısıtlanmıştır. 35 yaşın altında 2’den az başarısız tüp bebek denemesi varsa iki embriyo transfer edilebilirken 35 yaşın üstünde 2 embriyo transfer edilebilmektedir. İkiden fazla embriyo transferi çoğul gebeliğe sebep olabileceğinden yönetmeliğe göre her durumda yasaklanmıştır. Çoğul gebelik riski erken doğumu tetiklemesi ve bebekle ilgili sıkıntılara neden olabileceğinden istenen bir durum olmamaktadır. Şartlara uyan ve iki embriyo transferi yapılan hastalarda amaç ikiz gebelik olması değil gebelik şansını arttırmaktır.

Embriyo transferi sonrası oluşabilecek riskler nelerdir?

Embriyo transferi sırasında embriyo yüklü ince bir katater rahim ağzından geçirilerek embriyolar rahime yerleştirilmektedir. İşlem anestezi gerektirmeyen ve riski olmayan bir işlemdir.

Tüp bebekte risklerin azaltılması için alınabilecek önlemler nelerdir?

Tüp bebekte tedavinin bireyselleştirilmesi risklerin azaltılması için oldukça önemlidir. Bireyselleştirilmiş tedavide dozlar hastanın yaşına, kilosuna, boyuna, önceki tedavilerdeki cevabına göre ayarlanır. Bu sayede hem yumurtalık cevabının oluşmamasına ya da aşırı uyarılmasına bağlı tedavi siklus iptali ya da taze embriyo transferi iptali yaşanmamış olur.

Yumurta toplama işlemi sırasında da yumurtalıklara iğne ile birden fazla yerden giriş yapılmaması, bir giriş ile tüm yumurtaların toplanması ve işlem sırasında komşu organ yaralanmalarına karşı dikkatli olunması riskleri azaltacaktır.