Menopozda Biyoeşdeğer Hormon Tedavisi

Menopoz nedir?

Menopoz bir kadının bir yıl boyunca hiç adet görmemesi durumudur. Menopoza giriş yaşı ülkemizde ortalama 52 ‘dir. Menopoz öncesi adetlerin gecikmeli ve düzensiz olduğu döneme ise perimenopoz denir. Menopoz öncesi bu dönem yaklaşık 2 sene sürer. Bu süreç de en az menopoz süreci kadar önemlidir.

Endometrial kalınlık ve rahim kanserine giden anormal hücre çoğalmalarının önüne geçmek için adetler düzenlenmeli; hasta estrojen progesteron dengesi açısından değerlendirilmeli; estrojen dominansı ve progesteron eksikliğinde hem fonksiyonel takviyeler hem de progesteron desteği sağlanmalıdır.

Menopozun belirtileri nelerdir?

Perimenopoz sürecinde adetler progesteron ile düzenlenebilirken bir gün gelir ve artık progesteron kullanımına rağmen adet görülmez. Vücutta estrojen kaynağı olan yumurtalar tükendiğinden rahim içine herhangi bir uyarı gitmez ve adetler kesilir.

Menopozal belirtiler estrojen üretiminin vücutta azalması nedeniyle olmaktadır. Buna bağlı olarak genelde kadınlar sıcak basmaları, ani terleme ve yüzde kızarma atakları, uyku düzeninde bozulmalar, depresif ya da tahammülsüz bir ruh hali yaşarlar.

Yine estrojen azlığına bağlı kadınları en çok etkileyen semptomlar vajinal kuruluk, cinsel isteksizlik, ilişki sırasında ağrı, sık idrar yolu enfeksiyonları ve vajinitler olmaktadır. Menopozal süreçte yıllar içerisinde kemik yapımı üzerinde pozitif etkisi olan estrojenin eksikliğinden dolayı kemik erimesi, kemik kırıkları ve boy kısalması görülebilir. Semptomların şiddeti ve çeşidi kişiden kişiye değişmektedir.

• Düzensiz adet döngüsü: Yumurtalık fonksiyonlarının azalmasıyla adetlerde gecikmeler, yoğunluk değişiklikleri veya tamamen kesilme görülebilir.
• Sıcak basmaları ve gece terlemeleri: Östrojen seviyelerindeki düşüş, vücut ısısı düzenlemesini etkileyerek ani sıcak basmalarına neden olabilir.
• Vajinal kuruluk ve cinsel ilişki sırasında rahatsızlık: Azalan östrojen, vajinal dokuların incelmesine ve nem kaybına neden olur.
• Uyku bozuklukları: Hormon dalgalanmaları, özellikle gece terlemeleriyle birleştiğinde, uyku kalitesini olumsuz etkileyebilir.
• Duygudurum dalgalanmaları: Anksiyete, irritabilite ve depresyon gibi belirtiler hormon seviyelerindeki değişimle ilişkilendirilebilir.
• Azalmış libido: Hormonel değişiklikler, cinsel istekte azalmaya neden olabilir.
• Konsantrasyon zorlukları ve hafıza sorunları: Bazı kadınlar bilişsel işlevlerde geçici yavaşlamalar yaşayabilir.
• Saç dökülmesi ve cilt kuruluğu: Östrojenin azalması cilt elastikiyetini ve saç sağlığını da etkileyebilir.
• Kas ve eklem ağrıları: Menopoz sonrası artan inflamatuvar belirteçler, kas-iskelet sistemi semptomlarına yol açabilir.
• Osteoporoz riski: Östrojenin kemik üzerindeki koruyucu etkisinin azalması, kemik yoğunluğunun düşmesine neden olabilir.

Biyoeşdeğer hormonlarla sentetik hormonlar arasındaki fark?

Biyoeşdeğer hormonlar kadının yıllarca ürettiği doğal estrojen ve progesteron ile aynı yapıya sahip hormonlardır. Sentetik hormonlar ise kadın bedeninin doğal olarak ürettiği hormonlar ile oldukça farklı kimyasal yapıdadır. Sentetik hormonlar bu nedenle karaciğer geçiş aşamasında hem karaciğeri yormakta hem de pıhtılaşma faktörlerini arttırabilmektedir.

Menopozda Biyoeşdeğer hormon tedavisinin amaçları nelerdir?

Biyoeşdeğer hormon tedavisinin amacı, menopozal semptom olsun ya da olmasın menopozdaki kadının bilişsel fonksiyonlarının, kalp damar sağlığının, kemik sağlığının, cilt sağlığının, cinsel sağlığının korunması ve sağlıklı bir yaşlanma süreci geçirmesini sağlamaktır.

Biyoeşdeğer hormon tedavisinden hangi kadınlar yararlanabilir?

Biyoeşdeğer hormon tedavisinden menopoz sürecinde sağlıklı yaşlanmak isteyen her kadın yararlanabilir. Yapılan tetkikler sonrası biyoeşdeğer hormon tedavisi almaya hak kazanan kadınlar estrojenin kalp sağlığı, cinsel sağlık, bilişsel sağlık ve kemik sağlığı üzerine faydalarından yararlanarak daha sağlıklı bir yaşlanma süreci yaşayacaklardır. Bu tedaviyi alamayan hastalarımızı da fonksiyonel tıp bilgilerimiz ile desteklemekteyiz.

Biyoeşdeğer hormon tedavisinin kulanım şekilleri

Biyoeşdeğer hormonlar karaciğer üzerinden ilk geçiş etkisini ve yan etkileri azaltmak için transdermal yani cilt üzerine sürülerek ya da yapıştırılarak, progesteron için de vajinal, transdermal ya da oral olarak kullanılabilir.

Biyoeşdeğer hormon tedavi sürecinde izlenecek adımlar

Biyoeşdeğer hormon tedavisi sürecinde ilaçların doktorun anlattığı şemaya uygun şekilde kullanılması büyük önem taşımaktadır. Aksi takdirde düzensiz kanamalar olabilir, tedavinin etkinliği azalır ya da aşırı dozlarda yan etkiler oluşabilir. Hastalar doktorun önerdiği kontrol zamanlarını aksatmamalıdır.

Biyoeşdeğer hormon tedavisinin faydaları nelerdir?

Biyoeşdeğer hormonlar aile öyküsü ve kişisel meyli olmayan hastalarda kalp damar sağlığı üzerine koruyucudur. Kadın genital sisteminde menopozun getirdiği atrofi ve kuruluk gibi şikayetlerin oluşmasını önler. Bir yandan da cinsel isteksizlik oluşmasını önleyerek cinsel yaşamı daha sağlıklı hale getirir. Kemik yapısını destekler. Kemik erimesini ve kas kaybını azaltır. Odaklanmayı ve hafızayı koruyarak Alzheimer gelişimine karşı da koruma sağlar. Ciltte kollajen üretimin destekleyerek cilt sağlığının da korunmasına yardımcı olur.

• Sıcak basmalarını ve gece terlemelerini azaltır: Biyoeşdeğer hormon tedavisi (BHRT) vücuda doğal östrojene yapısal olarak benzer hormonlar sağlar; bu da vazomotor semptomların hafifletilmesinde etkilidir.
• Vajinal sağlığı destekler: Biyoeşdeğer hormon tedavis, vajinal mukozanın yeniden nemlenmesine ve elastikiyet kazanmasına yardımcı olarak cinsel sağlığı iyileştirir.
• Kemik yoğunluğunu korur: BHRT, osteoporozun önlenmesinde önemli rol oynar; kemik rezorpsiyonunu azaltır.
• Duygudurumun dengelenmesine katkı sağlar: Özellikle perimenopozal dönemde östrojen ve progesteron desteği, ruh hali dengesizliklerini hafifletir.
• Uykuyu iyileştirir: Hormon seviyesi regülasyonu, uyku kalitesinde belirgin bir artış sağlar.
• Cilt ve saç sağlığını destekler: Kollajen üretimini artırarak ciltte daha sağlıklı ve genç bir görünüm sağlar.
• Libidoyu artırır: Cinsel isteksizlik yaşayan kadınlarda, BHRT cinsel dürtüleri canlandırabilir.
• Kardiyovasküler sistem üzerinde koruyucu etki potansiyeli: Erken menopoz döneminde başlanan BHRT'nin, kalp sağlığı üzerinde olumlu etkileri olabileceğine dair kanıtlar artmaktadır.
• Bilişsel fonksiyonları destekleyebilir: Bazı çalışmalar, BHRT'nin erken başlanması durumunda bilişsel gerilemenin önlenmesine katkı sağlayabileceğini göstermektedir.

Biyoeşdeğer hormon tedavisinin yan etkileri ve riskleri var mıdır?

Menopozal hormon replasman tedavisi 2002 yılında üzerinde çalışılmış ancak çalışmanın iyi dizayn edilmemesi; kullanılan sentetik hormonların kronik hastalıkları olan, menopoza giriş ile tedavi başlangıcı arası süre uzun olan, öncesinde yeterince tetkik edilmemiş heterojen bir hasta grubunda yapıldığından ve tedavilerin bazı hastalarda ölümcül olması nedeniyle yarıda bırakılmıştır. Maalesef o zamandan beri de hormon replasman tedavisine korkuyla bakılagelmiştir. Ta ki biyoeşdeğer hormon tedavisi keşfedilene kadar.

Şimdi elimizde doğal estrojen ve progesteron var. Tek yapmamız gereken doğru hastayı seçmek. Bunun için de biyoeşdeğer hormon tedavisi öncesi hastamızın ve ailesinin sağlık geçmişini değerlendirip; sigara gibi zararlı alışkanlıkların varlığını, kan tetkikleri ve görüntüleme yöntemleri ile hastanın kalp damar hastalıklarına, inme, emboli geçirme, meme kanserine ya da herhangi bir kansere yakalanma riskini değerlendiriyoruz.

Bu açılardan riskli olan hastalara eğer semptomları varsa semptoma yönelik ve yine genel sağlığı iyileştirici, yaşam kalitesini arttırıcı fonksiyonel tıp takviyeleri veriyoruz. Dikkatli hasta seçimi sonrası ve yıllık rutin kan ve görüntüleme tetkiklerinin tekrarı ile hastamızı takip ediyoruz. Bu şekilde olası riskler de minimalize edilmiş olmaktadır.

Biyoeşdeğer hormon tedavisinin Güvenli mi? Bilimsel veriler ne diyor?

Günümüzde biyoeşdeğer hormon tedavisinin güvenilirliği kanıtlanmıştır. Uluslararası menopoz dernekleri osteoporoz, depresyon, sıcak basması, cinsel isteksizlik ve bilişsel sağlığın korunması için ciltten uygulanan estrojen ve vajinal ya da oral doğal progesteronu önermektedir.